ملاصدرا می گوید؛ نفاق با لباس فقه و شریعت به صحنه سیاست می آید

اهل نفاق برای نهادینه کردن قدرت و ثروت از اصطلاحات فقهی بهره می برد

هادی سروش
در اندیشه سیاسی صدرالمتالهین شیرازی معروف به ملاصدرا، سیاستمدارانِ منافق با لباس فقه و شریعت وارد میدان سیاست می شوند و اخلاق را نابود می کنند!

وی در کتاب "رساله سه اصل" به این مهم تصریح نموده و با اشاره به کسانی که شریعت و احکام الله را سلیقه ای مطرح می کنند تا قدرت و ریاست شان را دوام بخشند، سخت می تازد و می گوید: "اهل نفاق خود را در لباس فقه و صلاح نمایان می کنند."

مقصد و مقصود ملاصدرا روشن است در اینکه اهل نفاق برای نهادینه کردن قدرت و ثروت از یک سو؛ از "اصطلاحات فقهی" بهره می گیرند تا امیال خود را به فروع فقهی و قوانین حقوقی تحمیل کنند! واز سوی دیگر در حوزه رفتار سیاسی؛ خود را "اهل صلاح" معرفی می کنند! جدا جایی نمی توان نفاق را با همه معنا و مفهوم اش به این کاملی پیدا کرد!

ملاصدرا شاگرد مکتب ائمه اطهار(ع)است که آنان سیاست و ریاستی که فاقد اخلاق باشد را مانندِ "بودن دو گرگ درنده در ميان گله گوسفندی است که چوپان ندارد"، معرفی فرموده اند.( ر.ک:اصول کافی،ج۲ص۲۹۷)

در واقع امام رضا(ع) در حدیث بالا از چنین سیاست ورزی شومی به دو گرگ در یک گله نام برد، تا اشارت به معنائی دقیق داشته باشد و آن این که وقتی دو گرگ به گله حمله می کند، راه فرار گوسفندان از خطر را می بندند و در نتیجه چیزی را سالم نمی گذارند.

این چنین است که ملاصدرا؛ اهل بیت(ع) را چهره هایی مبارز در مصاف با ریا و نفاق معرفی می کند و می نویسد؛"اهل بیت عصمت و طهارت(ع)؛ گرچه مورد مکر ارباب رزق و ریا قرار گرفتند، اما چون مفتونِ اهل ریا و حیله و متشبّهان به اهل علم و تقوا نشدند، ذره ای از قدر و منزلت شان کم نگشت و در دنیا و آخرت مُعزز و مکرّم بودند و دشمنان دین را در دین و دنیا رسوا کردند."

نقطه مقابل این تفکر انسانی و اسلامی، تفکر ماکیاول است که می گوید: "شهریاری که بخواهد شهریاری را از کف ندهد می باید شیوه های ناپرهیزگاری را بیاموزد و هر جا که نیاز باشد به کار بندد.. اخلاق در این عرصه چیزی جزء شیادی نیست." (ماکیاولی،۱۱۷)

بله، از کسی که تابع محض جان لاک است که صریحا سیاست را بیگانه از اخلاق می داند چنین عبارت دردآوری بعید نیست! اینجاست باید سخن گاندی را تداعی کرد که گفت: "سیاست بدون شرافت نابودی است".

در سیاست بدون اخلاق، شرافت می رود و بجای او، همه چیز های دیگری می نشیند، مانند؛ دیکتاتوری، استبداد، دروغ، تخریب، حق کشی، نفاق، چاپلوسی، خشونت، قضاوت ناحق، قانون های فردگرا، و .. خلاصه؛ سیاست بدون اخلاق، جهنمی مملو از آتش های نابود کننده انسانیت، رشد، تعالی و پیشرفت و هر چیزی که نمادی از خوبی باشد، خواهد بود.